1. Thông tin của hàng triệu người dùng Facebook lại xuất hiện trên “chợ trời quốc tế online”
Việc thông tin cá nhân của người dùng có thể bị thu thập vì những mục đích khác nhau đã được các cơ quan chức năng, báo chí cảnh báo nhiều lần. Trên mạng xã hội Facebook, đương nhiên là Facebook đã nắm một lượng dữ liệu khổng lồ các loại, và không chỉ trên Facebook mà trên các mạng xã hội khác người dùng gần như tự nguyện cung cấp thông tin và có nguy cơ bị hacker phát tán thông tin của mình.
Mới đây, thông tin của khoảng 3 triệu người dùng Facebook tại Việt Nam bao gồm họ tên, giới tính, sở thích, việc làm, thậm chí cả các mối quan hệ… đã bị đăng tải trên một diễn đàn dành cho các tin tặc trên Internet. Vào giữa tháng 11/2020, cơ quan chức năng phát hiện trong một tài liệu đăng trên diễn đàn R*forums do một tài khoản có tên “Itianyi” đã đăng tải một loạt dữ liệu chứa thông tin của hơn một triệu tài khoản người dùng Facebook tại Việt Nam, bao gồm đầy đủ các loại thông tin như tên sử dụng, mã số tài khoản, họ tên, giới tính, công việc, sở thích, quê quán, số điện thoại, tình hình tài chính, các mối quan hệ… Những dữ liệu này được chia sẻ công khai để ai cũng có thể tải về và đọc được.
Một thành viên khác của R*forums là “thedatascientist” cũng đã chia sẻ một cơ sở dữ liệu được cho là thông tin của khoảng 2 triệu người dùng Facebook tại Việt Nam, với đầy đủ các thông tin cá nhân (họ tên, giới tính, sở thích, học vấn, công việc, tình trạng quan hệ…). “thedatascientist” còn cho biết còn nắm giữ thông tin số điện thoại của 2 triệu người dùng này, nhưng không cập nhật vào cơ sở dữ liệu được chia sẻ. Tuy nhiên thông tin dữ liệu do thedatascientist nắm giữ không được phát tán công khai mà mục đích tìm những khách hàng quan tâm để bán.
Những thông tin trong cơ sở dữ liệu được các tài khoản “Itianyi”, “thedatascientist” đăng tải, phát tán trên R*forums đều ở dạng không mã hóa, nghĩa là bất kỳ ai sau khi tải file cơ sở dữ liệu này về đều có thể xem được đầy đủ các thông tin bên trong mà không cần phải thực hiện them điều kiện nào nữa. Cơ sở dữ liệu được chia sẻ được hiển thị đầy đủ bằng tiếng Việt cho thấy những thông tin đó thực sự là thông tin của người dùng Facebook Việt Nam.
Diễn đàn R*forums được coi là “chợ trời quốc tế online” – nơi các hacker hoạt động, đăng tải, trao đổi và mua bán các dữ liệu được đánh cắp. Hồi đầu năm 2020, thông tin cá nhân của hang chục triệu người dùng Facebook cũng đã bị đăng tải, phát tán trên diễn đàn “chợ trời” này.
Hiện chưa rõ các tin tặc đã lấy thông tin người dùng Facebook tại Việt Nam từ đâu để tạo nên cơ sở dữ liệu này. Một số nhà phân tích phán đoán rằng, nhiều khả năng đây chỉ là các thông tin được một công cụ thu thập tự động, dựa vào các thông tin được người dùng chia sẻ công khai trên Facebook cá nhân của mình, như sở thích, trường học, công việc, tình trạng quan hệ… còn các thông tin riêng tư và bảo mật thì cơ sở dữ liệu này không có, nghĩa là người dùng vẫn chưa bị mất đi tài khoản của mình.
Đây không phải là lần đầu tiên thông tin người dùng Facebook tại Việt Nam nói riêng và trên thế giới nói chung bị rò rỉ và đăng tải công khai. Điều này cho thấy người dùng Facebook nên cân nhắc kỹ càng trước khi quyết định chia sẻ công khai các thông tin cá nhân của mình lên mạng xã hội Facebook nói riêng và trên Internet nói chung, bởi lẽ các thông tin này có thể dễ dàng bị thu thập bởi các công cụ tự động và có thể bị lợi dụng cho nhiều mục đích khác nhau, chẳng hạn bị spam email hoặc phải nhận các cuộc gọi, tin nhắn rác…
2. Cảnh báo nguy cơ bị lấy cắp tài khoản
Thực tế có nhiều người dùng Facebook tại Việt Nam bị tin tặc cài bẫy lừa để kích vào một trang web giả mạo nhằm lấy cắp tài khoản của họ mà không biết. Trong nhiều trường hợp người dùng liên tục nhận được thông báo cập nhật từ Facebook, cho biết tài khoản của họ được một người nào đó gắn thẻ tại một bài viết từ địa chỉ nào đó. Điều đáng nói, nội dung bài viết sẽ kèm theo một đường link trang web, với nội dung và hình ảnh gây tò mò và hấp dẫn. Các đường link này có thể “mạo danh” các trang báo điện tử lớn và uy tín, tuy nhiên, khi kích vào, người dùng sẽ được dẫn đến một trang web khác và yêu cầu họ phải đăng nhập vào tài khoản Facebook mới có thể tiếp tục xem bài viết. Giao diện trang web này có thể giống với giao diện đăng nhập của Facebook, nhưng thực tế đây là một trang web giả mạo do tin tặc tạo ra và nếu người dùng sử dụng thông tin tài khoản Facebook của mình để đăng nhập vào trang web này sẽ bị hacker chiếm đoạt tài khoản.
Trên thực tế, đã có không ít người dùng Facebook nhẹ dạ, cả tin và bị tò mò bởi những nội dung của trang web lừa đảo nên đã không ngần ngại sử dụng tài khoản Facebook của mình để đăng nhập vào trang web lừa đảo, khiến tài khoản của họ bị tin tặc chiếm đoạt.
Các tài khoản Facebook sau khi bị tin tặc chiếm đoạt sẽ tiếp tục được hacker sử dụng để tự động gắn thẻ những người có trong danh sách bạn bè và cả những người lạ, tiếp tục lừa họ truy cập vào trang web lừa đảo để lấy cắp được thêm nhiều tài khoản Facebook khác nữa. Các tài khoản bị chiếm đoạt này cũng sẽ được sử dụng cho các hình thức lừa đảo khác như mượn tiền, nhờ nạp thẻ điện thoại, khai thác các thông tin cá nhân hoặc sử dụng để phát tán tin tức xấu độc, giả mạo…
Tuy hình thức lừa đảo này không mới, nhưng nhiều người dùng Facebook tại Việt Nam vẫn dễ mất cảnh giác và bị tin tặc qua mặt bởi những nội dung gây tò mò, thậm chí là nội dung “nhạy cảm” để bẫy người dùng truy cập vào các trang web giả mạo. Cũng bởi người dùng được gắn thẻ bởi một người quen trên Facebook nên đã không chút nghi ngờ mà kích vào đường link trang web lừa đảo.
Bởi vậy, mỗi người dùng cần cảnh giác trước những “lời mời bất ngờ” thậm chí từ tài khoản “người quen” và cũng cần thận trọng khi đăng tải thông tin lên Facebook, bởi “chơi phây” cũng rất cần có kiến thức để bảo toàn thông tin và có ích lợi lành mạnh cho mỗi cư dân mạng…/.
Trần Công Nghệ
