Cuối năm nói chuyện tai nạn giao thông
Lần đầu tiên sau 10 năm số người chết vì tai nạn giao thông (TNGT) ở Việt Nam giảm xuống mức dưới 7.000 người/ năm. Tính đến hết tháng 11/2020, cả nước xảy ra 12.985 vụ tai nạn giao thông, làm chết 6.048 người, bị thương 9.652 người. Tính trung bình, trong năm 2020 có khoảng 18 người chết/ ngày trong các vụ TNGT.
Nhớ lại những năm cuối 1990, khi cơn lốc xe máy, xe ô-tô nhập ồ ạt về Việt Nam, mỗi ngày có đến 30 – 40 người ra đi trong các vụ TNGT và hàng chục người khác bị thương tật suốt đời, để lại gánh nặng và ám ảnh cho hàng chục nghìn gia đình. Chắc nhiều người vẫn nhớ câu “Việt Nam mỗi năm mất 1 sư đoàn vì TNGT”. TNGT đã trở thành nỗi ám ảnh khủng khiếp, gánh nặng cho xã hội và nền kinh tế trong nước.
Để giảm xuống mức như hiện nay là cả một câu chuyện dài. Với sự quyết liệt của chính phủ, các cấp chính quyền và sự chung tay, góp sức của người dân tình hình trật tự, an toàn giao thông ở Việt Nam cuối cùng đã được cải thiện về thực chất cùng với số vụ tai nạn, số người chết và bị thương bắt đầu giảm đều qua các năm. Từ chỗ mỗi năm có trên dưới 14.000 người tử vong đã giảm xuống dưới 10.000 người và năm nay dưới 7.000 người. Số người bị thương cũng như thiệt hại về tài sản vật chất cũng được kéo giảm đáng kể.
Giảm được 7.000 người chết trong các vụ TNGT thực sự là một con số rất ấn tượng trong điều kiện số lượng ô-tô, xe máy và dân số cả nước tiếp tục tăng lên, nhất là tại các các thành phố lớn. Chỉ tính riêng trong 5 năm từ 2015 – 2020, lượng ôtô tăng gần 58,7%, xe máy tăng gần 50,9% (Hiện nay, cả nước có khoảng 4 triệu ô-tô và trên dưới 60 triệu xe máy, chưa kể số xe chạy bằng điện). Số người đăng ký hộ khẩu chính thức ở Hà Nội là trên 7 triệu, nhưng người lưu hành là trên 10 triệu. TP.HCM đăng ký hộ khẩu 8 triệu, nhưng lượng người tham gia giao thông khoảng 12 triệu người. Trong khi đó đường xá không được mở rộng tương ứng, tạo nên áp lực rất lớn đối với việc bảo đảm trật tự ATGT cũng như giảm số vụ tai nạn, số người chết và bị thương.
Nói về ý thức người dân khi tham gia giao thông, không thể không nói đến Quy định bắt buộc đội mũ bảo hiểm khi đi mô tô, xe gắn máy trên tất cả các tuyến đường được áp dụng từ tháng 12/2007 và Luật phòng chống tác hại của rượu bia có hiệu lực từ tháng 1/2020, trong đó quy định “người đã uống rượu, bia thì không được lái xe”. Đó thực sự là hai cái mốc rất quan trọng đối với người tham gia giao thông ở Việt Nam. Sau những phản đối ban đầu, cuối cùng người dân trong nước cũng nhận thấy sự cần thiết và nhiệt tình ủng hộ những quy định này. Ý thức và văn hóa giao thông cũng dần thay đổi theo hướng tích cực hơn. Bây giờ “dân nhậu” đã có vẻ biết sợ. Họ thường để xe ở nhà, đi taxi hoặc nếu không gửi xe tại nhà hàng, quán nhậu sau khi bia, rượu chứ không dám liều mạng như trước kia nữa.
Nhìn ra các nước khác thì Việt Nam chưa phải là nước nằm trong tốp đầu có tỉ lệ tử vong vì TNGT cao. Một thông tin có thể làm cho không ít người ngạc nhiên là Thái Lan lại là nước có tỉ lệ tử vong cao nhất khu vực và cũng thuộc loại cao nhất thế giới (theo Báo cáo năm 2018 của Tổ chức Y tế Thế giới về an toàn đường bộ toàn cầu, ước tính có 22.941 người chết mỗi năm vì liên quan tới tai nạn giao thông ở Thái Lan).
So sánh như vậy để có cái nhìn khách quan, chứ tuyệt nhiên không phải để tự an ủi hay bằng lòng với những tiến bộ nhất định trong việc kiềm chế TNGT. Nói gì thì nói, Việt Nam vẫn là một trong những nước có tỷ lệ tử vong vì TNGT cao trên thế giới. Một đất nước mà có tới gần 7.000 người chết một năm vì TNGT thì tất nhiên là một thông tin không vui, bởi không gì có thể bù đắp cho sự mất mát của con người.
Nhưng dù sao, những tín hiệu rất tích cực về an toàn giao thông trong năm 2000 cũng rất đáng ghi nhận. Tự bản thân các con số đã nói lên rất nhiều điều./.
Đỗ Nam Trung
